Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Konferans Salonu’nda düzenlenen panele, 22’nci Devir TBMM Lideri Bülent Arınç’ın yanı sıra birçok milletvekili ve meclis çalışanları katıldı.
Panel çerçevesinde sunumları Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Berkant Özpolat’ın moderatörlüğünde; “Covid Sonrası Akciğer Meseleleri” başlığı altında Prof. Dr. Ersin Günay, “Covid Sonrası Nörolojik Sıkıntılar” başlığıyla Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Tuğra Yanık, “Covid Sonrası Nefrolojik Sıkıntılar” Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Yakup Ekmekçi, “Covid Sonrası Kalp Ve Damar Problemleri” başlığıyla Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Oben Baysan tarafından gerçekleştirildi.
“İYİLEŞİRKEN AKCİĞER SERTLEŞMELERİ MEYDANA GELİYOR”
Prof. Dr. Günay, akciğer ile ilgili en sık yaşanan badirenin akciğer fibrozisi olduğunu ve buna bağlı olarak hastalarda nefes darlığı, öksürük semptomlarında uzama, teneffüs işlev testlerinde kötüleşme ve pulmoner tromboembolinin uzamış Covid’in akciğerlere tesirleri olarak görülmekte olduğunu vurguladı. Memleketler arası rehberlerde Covid-19 hastalığı geçirenlerin birinci 3 ayda kardiyopulmoner değerlendirmesinin yapılmasının çok kıymetli olduğuna dikkat çeken Günay, hastalığı ağır geçirenlerde ise birinci 4-6 hafta içerisinde göğüs hastalıkları uzmanı tarafından kıymetlendirme yapılmasını önerdiklerini söyledi.
Covid-19 sonrasındaki devirde “post-covid” olarak da tabir edilen “uzamış Covid” bulgularının epeyce fazla olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Günay sunumunda şunlardan bahsetti:
“Hastalar güzelleşirken akciğerlerde sertleşmeler meydana geliyor ve hastalarda oksijen düşüklükleri oluşuyor. Tabi hastanın beden direnci düştüğü için ikincil enfeksiyonlar, öbür bakteriler ya da mantar enfeksiyonları da bu hastalıklara eşlik edebiliyor. Bunun dışında hastalarda gördük ki yalnızca akciğerin içinde değil, akciğer damarlarında da pıhtılar oluştuğunu gördük.
Hastalarda pulmoner emboli dediğimiz tabloyla da karşılaştık. Hastalar güzelleştikten sonra hala yorgun olduklarını, nefes darlıklarının devam ettiğini ve kimi bilişsel işlevlerinin da azaldığını fark ettik. Beyin sisi dediğimiz tablonun da ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Bu tablolar güzelleşmeden sonra yeni başlayabilir, dalgalı halde tam geçmeden artıp azalma formunda seyredebilir yahut sebat edebilir. Yani hiç düzgünleşme olmadan 3 aydan daha uzun mühlet devam edebilir. Büsbütün güzelleşen hastalarda da bu semptomların tekrar nüksettiğini görebiliyoruz. Tabi ki bu hastanın gündelik işlevlerini ve ömür kalitesini etkileyici bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.”
EN SIK GÖRÜLEN BELİRTİLER
Covid 19 hastalarının yüzde 47’sinde hastalığın birinci periyodunda baş ağrısı tanımlandığını vurgulayan Uzm. Dr. Yanık, baş ağrısı görülme sıklığının ayaktan takip edilen Covid-19 hastalarında, yatanlara oranla daha sık olduğunu söyledi.
Uzm. Dr. Yanık, hastalarda Covid-19 sonrasında en çok gözlemlenen bulgulardan birinin de “beyin sis” olduğunu belirtti. Kendisinin ve grubunun de aşılamanın başladığı periyottan evvel Covid-19’a yakalandığını vurgulayan Yanık, hastalık sonrasında kendisinde de beyin sisi oluşumu gözlendiğini ve yaklaşık 6 ay boyunca bununla çaba etmek zorunda kaldığını kaydetti.
Yanık, sunumunda şunlardan bahsetti:
“Covid-19 sonrası nörolojik hastalıklar bu Covid hastalığının sitemik komplikasyonu olarak direkt viral enfeksiyonun tesiri olan ve post enfeksiyon dediğimiz periyotta hudut sisteminin ve vasküler yapının ehemmiyetine bağlı olarak görülmekte. Bunların ortasında en sık gördüğümüz beyin sisi, sonrasında baş ağrısı, baş dönmesi, şuur değişikliği, tat bozuklukları, halsizlik, inmeler ve nöbetler biçiminde sıralanabiliyor.”
BÖBREKLERE DİKKAT!
Covid-19’un yalnızca teneffüs yollarını etkilemediğinin altını çizen Prof. Dr. Ekmekçi, kalp-damar sistemi, hudut sistemi, böbrekler ve birçok organda tutulmanın yanı sıra, önemli hasara neden olabildiğini vurguladı. Böbreklerin yapı prestiji ile damardan güçlü organlar olduğu için Covid-19 enfeksiyonundan etkilenmelerinin olağan bir durum olduğuna vurgu yapan Ekmekçi, bilhassa ağır bakımda yatarak tedavi gören Covid-19 hastalarında önemli böbrek hasarlarının gözlemlenebildiğini söyledi. Ekmekçi şunları kaydetti:
“Covid-19 yalnızca akciğerleri tutmuyor. Hudut sistemini, deveran sistemini etkiyor, bazen hastanın ruhsal durumunda olumsuz bir grup sorunlara neden olabiliyor. Kas ve iskelet sistemini, kan sistemini etkileyebiliyor ve tabi ki böbrekleri de etkiliyor. Covid-19 böbreklerde her türlü hastalığı yapabiliyor. Yani ağır bakıma ya da olağan servise yatmış bir Covid-19 hastasında akut böbrek hastalığı yani kısa müddet içerisinde ortaya çıkan böbrek yetmezliği tablosu da gelişebiliyor.”
COVİD-19 SONRASI KALP KASI İLTİHABI OLABİLİYOR
Covid-19 nedenli ölümlerde hastaya ilişkin risk faktörlerinin yanı sıra organ tutulumunun yaygınlığı ve şiddetinin de tesirli olduğuna vurgu yapan Prof. Dr. Baysan, Covid-19’a yakalanan hastalarda, kalp damar hastalıklarının, kalp kası iltihabının, kalp zarı iltihabının, kalp yetmezliğinin, kalp krizinin ve ritim bozukluklarının gözlemlenebildiğini söyledi. Bilhassa kalp kası tutulumlarında kıymetli bir oran kaydedildiğine dikkat çeken Baysan, Covid-19 sonrası hasta takibinin çok kıymetli olduğunu ve dikkat edilmesi gerektiğini söyledi.
