Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) sitesinden Türk Lirası banknotların özellikleri yayınlayarak, vatandaşların kandırılmaması için dikkat etmeleri gereken detayları en ince noktasına kadar aktardı.
Merkez Bankası’nın ikazlarına nazaran, bir banknotun düzmece olup olmadığını anlamak için, kağıt paraların taşıdığı özellikleri bilmek ve buna nazaran karşılaştırma yapmak gerekiyor.
Merkez Bankası’nın kendi bastığı yepyeni banknotların özelliklerini şöyle sıralıyor.
Banknot kağıdı
Orijinal banknot kâğıdı, yüzde 100 pamuk elyafından üretilmiş olup, ultraviyole (UV) ışık altında parlamaz. Kağıt renkleri, her kupürün hakim renginin çok açık bir tonudur. Ayrıyeten kullanılan kağıtlar, kirlenmeye karşı epeyce dayanlıklıdır.
Piyasada bulunabilen uydurma banknot kağıdı ise çoklukla üzeri özel bir lakla kaplanmış olmasına karşın, UV ışık altında parlama özelliğine sahiptir.
Filigran
Orijinal banknotların ön yahut art yüzü ışığa tutulup bakıldığında, baskısız beyaz alanda Atatürk portresi ve kupür bedelini gösteren sayıdan oluşan filigran görülür.
Bazı düzmece paralarda filigran hiç olmamakta, kimilerinde ise kağıdın içinden yahut dışından baskı yolu ile taklit edilmektedir.
Kılcal lifler (Güvenlik elyafları)
Orijinal banknot kâğıdı içine, Merkez Bankası tarafından üretim evresinde yerleştirilmiş, çıplak gözle görülemeyen; lakin UV ışık altında mavi ve kırmızı parlama veren kılcal lifler bulunur.
Sahte banknotlarda ise bu liflerin, baskı yolu yahut fosforlu kalem ile taklit edilmeye çalışıldığı görülmektedir.
Emniyet şeridi
Orijinal banknotlarda, ışığa tutulduğu vakit düz bir çizgi halinde ve üzerinde kupür bedelini gösteren “rakam” ve “TL” harflerinin yer aldığı emniyet şeridi vardır.
Kağıda gömülü olan bu şeritler, UV ışık altında kupür bedeline nazaran mavi, kırmızı ve sarı olarak üç farklı renkte parlama gösterir.
Sahte paralarda, bu emniyet şeridi baskı yolu ile taklit edilmeye çalışılmaktadır.
Holografik şerit folyo
Orijinal banknotların sağ ön yüzünde, farklı açılardan bakıldığı vakit renkli ve parlak yansımalar veren holografik şerit folyo bulunmaktadır.
Sahte kağıt paralardaki folyolarda, gümüş renkli ve yanardöner yaldız kullanıldığı görülür.
Renk değiştiren şerit baskı
Banknotların art yüzünde, kupür kıymetini gösteren “rakam” ve “TL” harflerinden oluşan şerit baskı yer alır. Yarı şeffaf sarı renkli yansıma veren bu baskılar, renk değiştirme özelliğine de sahiptir.
Sahte banknotlardaki baskıların, özgüne misal formda taklit edilmeye çalışıldığı görülmektedir.
Kabartma baskı
Gerçek banknotların ön yüzünde; birtakım yazı ve sayı kümeleri ile motiflerde uygulanan, parmakla dokunulduğunda kabartma tesiri hissedilen , özel bir baskı tekniği kullanılmıştır.
Sahte banknotlarda; bu kabartma baskı uygulanmadığı üzere, kimilerinde yükseklik hissi veren tekniklerin uygulandığı görülmüştür.
Gizli görüntü
Orijinal banknotların ön yüzünde, Atatürk portresi ceketinin sağ tarafında bulunan yedi köşeli ve motifli rozet içinde kapalı bir imaj yer alır. Enine ve uzunluğuna yatay çizgilerle oluşturulan bu manzaraya; göz hizasında yatay bir formda bakıldığında, kupür bedeli sayısı okunabilmektedir.
Sahte paralarda bu kapalı imaj efekti, gerçek versiyonu üzere verilememektedir.
Mikro yazı
Orijinal banknotların ön yüzündeki ay-yıldız motifinin içinde, kupür bedelini “rakam” ve “TL” harfleri ile gösteren, kabartma baskı tekniğinin uygulandığı mikro yazılar vardır. Büyüteçle okunabilen bu yazılar, Merkez Bankasının bastığı gerçek paraların bir başka göstergesidir.
Sahte banknotlarda ise bu mikro yazı alanları, büyüteç ile bakıldığı vakit deforme olduğu için okunamaz. Fakat kimi düzmece versiyonlarda, uygulanan baskı tekniği nedeniyle mikro yazıların okunabilirliği artmıştır.
Bütünleşik görüntü
Orijinal banknotların ön ve art yüzünde yer alan ve kupür bedelini gösteren sayılar, ışığa tutulduğu vakit birbirini tamamlamaktadır.
Oluşan bu bütünleşik imaj, uydurma banknotlarda ekseriyetle bozuk ve düzensizdir.
Floresan (UV) tesirli mürekkep
Orijinal banknotların ön yüzündeki Atatürk portresi üzerinde, floresan tesirli mürekkep ile basılmış, “rakam” ve “TL” harfler bulunur. Bu özellikte bir mürekkep kullanılarak basılan kupür pahaları, UV ışığı altında parlama özelliğine sahiptir.
Bazı geçersiz banknotlarda, “rakam” ve “TL” harflerinin yepyeniye benzeri halde parlamasını sağlayacak prosedürlerin uygulanmaya çalışıldığı görülmektedir.
Seri ve sıra numaraları
Orijinal banknotların art yüzünde, siyah ve kırmızı mürekkep ile basılmış iki adet seri ve sıra numarası bulunur. UV ışığı altında bu numaraların; siyah mürekkep ile basılanı yeşil, kırmızı mürekkep ile basılanı kırmızı parlama vermektedir.
Gerçek banknotlarda siyah mürekkep ile basılan seri ve sıra numarası, geçersiz versiyonlarda UV ışık altında yeşil olarak parlamaz. Ama birtakım geçersiz paralarda, kırmızı mürekkep ile basılanlar, UV ışık altında kırmızı parlama verecek formda taklit edilmiştir.
Boyut farkı
Kupür bedellerine nazaran farklı boyutlara sahip olan özgün banknotlar, uzun kenarında 6 milimetre, kısa kenarında ise ikili küme biçiminde 4 milimetre fark oluşturularak basılmaktadır.
Sahte banknotların orjinal banknotlarla tıpkı ebatlarda taklit edilmelerine karşın, kimilerinin en ve uzunluklarında birkaç milimetrelik küçük farklılıklar gözlemlenmiştir.
