Birleşmiş Milletler (BM), Türkiye’nin mesken sahipliğinde 22 Temmuz’da Rusya ve Ukrayna ile imzalanan tahıl mutabakatı sonrasında bu ülkelerden besin ihracatının arttığını, fakat Rusya’dan acil gereksinim duyulangübre ihracatındaki artışın düşük kaldığını bildirdi.
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı Genel Sekreteri Rebeca Grynspan, Rusya’dan besin ihracatında Haziran-Temmuz ayları ortasında yüzde 12’lik artış kaydedildiğini, lakin bu kıymetli gelişmeye karşın kuzey yarımküredeki ekim-dikim dönemi için en geç Ekim ve Kasım aylarına kadar muhtaçlık duyulan gübre konusunda telaşlı olduklarını belirtti.
Rus gübresinin global pazarlara manisiz bir formda erişimini sağlamaya çalışan takımı yöneten Grynspan, Rusya’dan ihracatın finansmanı ve gemilerle nakliyatı konusunda hala badireler bulunduğuna dikkat çekti. Tahıl mutabakatı Ukrayna ve Rusya’dan tahılın yanı sıra, Rus gübresinin ihracatının Moskova’ya karşı uygulanan yaptırımlardan etkilenmemesini de öngörüyordu. Batılı ülkeler Rusya’dan besin alanındaki ihracata yönelik mahzurları kaldırma teminatı vermiş olmasına karşın milletlerarası nakliyat ve sigorta şirketleri Rusya ile iş yapmaya uzaklıklı yaklaşıyor.
“Tahıl ve gübre yaptırımlara dahil değil”
Grynspan, şirketlerde ABD ve AB’nin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlarla ilgili kuşkular bulunduğunu belirterek BM olarak bu çekinceleri gidermeye çalıştıklarını, besin ve gübrenin yaptırımlara dahil olmadığını, münasebetiyle gemilerle taşınmasının önünde rastgele bir yasal pürüz bulunmadığını yineledi. Grynspann, Rus tahıl ve gübresini gemilerin taşıyabileceğini, sigorta şirketlerinin bu gemileri sigortalayabileceğini, bankalarda süreçler yapılabileceğini ve gemilerin Avrupa limanlarına yük taşıyabileceğini belirtti.
Gübre fiyatlarının, koronavirüs pandemisinin başladığı 2020 öncesine nazaran üç kat arttığına işaret eden Grynspan, “Gübre meselesini çözemezsek şu anki kriz bir felakete dönüşebilir” uyarısı yaptı.
“Fiyatlardaki düşüş iç pazarlara yansımıyor”
BM yetkilisi, Cenevre’de düzenlediği basın toplantısında BM Besin ve Tarım Örgütü’nün besin fiyatlarındaki düşüşe dair son sayılarına da yer verdi. Dünya çapında besin fiyatlarının beşinci sefer üst üste Ağustos ayında da düştüğünü belirten Grynspan, fakat bu düşüşün iç pazarlara yansımamasının telaş yarattığını kaydetti. Yetkili, gelişmekte olan ülkelerin hâlâ yüksek besin fiyatları, enflasyon, devalüasyon ve faiz oranlarındaki artışla gayret ettiğine dikkat çekti.
Ukrayna’dan 2,8 milyon ton tahıl taşındı
Toplantıda konuşan BM yetkilisi Amir Abdulla da , tahıl mutabakatında saptanan Karadeniz’deki üç Ukrayna limanından şimdiye kadar 129 geminin tam yüklü olarak hareket ettiğini ve 2,8 milyon ton tahıl taşıdığını bildirdi. Ukrayna tahılının nakliyatının uyumundan sorumlu olan Abdulla, tahıl fiyatları düşerken, daha evvel tahıl stoklayanların ellerindeki eseri piyasaya sürmesiyle lokal fiyatlarda düşüş yaşanmasını umduklarını belirtti.
Rusya ve Ukrayna’nın İstanbul’da BM ve Türkiye ile farklı başka imzaladığı mutabakatların müddeti Kasım ayında doluyor. Mühletin uzatılıp uzatılmayacağı konusunda Rusya’nın tavrı değer taşıyor. Kendi tahıl ve gübresinin milletlerarası pazarlara ulaştırılması önündeki manilerin kaldırılmasını isteyen Rusya, bu mevzuda ilerleme sağlanamaması durumunda muahedeyi uzatmayacağı sinyali vermişti.
Toplantıya İstanbul’dan imajlı irtibatla katılan Abdulla, tahıl nakliyatının sürmesi konusunda “Türkiye’den çok olumlu bildiriler geldiğini” belirterek Türkiye’nin nüfuzu ve BM’nin arabuluculuk uğraşları ile devamlılığın sağlanacağına inandığını tabir etti.
AP/BK,TY
