Artan güç ve besin fiyatları, yükselen enflasyon, en gelişmiş ekonomilere sahip Avrupa ülkelerinde de geçim problemini, toplumsal huzursuzluğu artırıyor.
Uzmanlar kış aylarında pek çok Avrupa ülkesinin sokak şovlarına, kitlesel protestolara sahne olabileceği ikazında bulunuyor.
Küresel risk ve stratejik danışmanlık şirketi Verisk Maplecroft’un açıkladığı son Sivil Huzursuzluk Endeksi, dünya genelinde ülkelerin yarısından fazlasında toplumsal huzursuzluk riskinin arttığına dikkat çekiyor.
Raporda, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin besin ve yakıt fiyatlarında büyük artışa yol açtığı, dünya genelindeki hayat pahalılığı krizini de körüklediği belirtilirken “Oysa şimdi tüm sonuçları, tesirini daha göstermedi” vurgusu yapılıyor.
“Ciddi toplumsal olaylar yaşanabilir”
En çok orta gelirli, gelişmekte olan ülkelerdeki riskte artış olduğu vurgulanırken daha güçlü, refah seviyesi yüksek Avrupa ülkelerinde de benzeri riskler bulunduğunun altı çiziliyor. Almanya, Hollanda, İsviçre ve Bosna Hersek toplumsal huzursuzluk riskinin arttığı Avrupa ülkeleri olarak sıralanıyor.
Almanya’da sıkı güç tasarrufu devri başladı
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Verisk Maplecroft’un kıdemli analisti Torbjorn Soltvedt, “Bazı gelişmiş Avrupa ülkelerinde, kış aylarında, çok daha önemli toplumsal olaylar yaşanması, kimse için sürpriz olmaz” öngörüsünü aktardı.
Şirketin yayımladığı rapora nazaran, lakin global besin ve güç fiyatlarındaki değerli bir orandaki düşüş, dünya genelindeki sivil huzursuzluk riskinde gerileme sağlayabilir.
Siyasilere reaksiyon artıyor
Avrupa genelinde hükümetler, bir yandan devreye soktukları tasarruf tedbirleri ile güç kriziyle baş etmeye çalışırken tıpkı vakitte takviye paketleri ile geçim meşakkati artan halkı rahatlatmayı umut ediyor.
Almanya ve İspanya, bu ülkeler ortasında yer alıyor. İspanya hükümeti, tüketicileri rahatlatmak için doğalgaza uygulanan katma bedel vergisini üç aylığına yüzde 21’den yüzde 3’e düşürdüğünü duyurdu.
Yüksek güç ve besin fiyatları nedeniyle halkın artan yansısını takviye paketleriyle yumuşatmaya çalışan Alman hükümeti üzerindeki baskı da gün geçtikçe artıyor, kamuoyu yoklamaları da koalisyon hükümetine dayanağın gerilemekte olduğunu gösteriyor.
Scholz: Almanya büyük ihtimalle krizsiz atlatabilecek
Almanya’da 1 Eylül itibariyle ülke genelinde güçte tasarruf edilebilmesi için öngörülen yeni tedbirler devreye girdi.Hem bireylere hem de şirket ve kurumlara yükümlülük getiren bu tedbirlerle Almanya, Rusya’ya olan bağımlılığını azaltmayı hedefliyor.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, kış aylarını bir kriz olmadan atlatabileceklerine olan inancını lisana getirdi.
Bu hafta Essen’de yurttaşlarla diyalog etkinliğinde konuşan Scholz, “Almanya, Rusya gaz arzını külliyen durdursa da, büyük bir ihtimalle bu kışı kriz olmaksızın atlatabilecek” dedi.
Ancak güç fiyatları ve enflasyondaki rekor artışlar, halkı endişelendiriyor. Kamuoyu araştırma şirketi YouGov’un son anketine nazaran Almanya’da her iki şahıstan biri kış aylarında konutunu daha az ısıtmaya düşünüyor.
Avrupalı siyasetçiler ise çıkış yolu arıyor. Gündeme getirilen tekliflerden biri de Avrupa elektrik piyasasında yapısal ıslahata gitmek. Bu yolla, güç fiyatlarındaki artışın tüketiciler üzerinde oluşturduğu yükün hafifletmesi umut ediliyor.
Vaatler gerçekçi mi?
Avrupa Birliği Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, elektrik piyasasında yapısal ıslahat için önümüzdeki haftalarda adımlar atacaklarını, harika durumlar için de süreç belirleyeceklerini duyurdu.
Ancak güç uzmanları, bunun siyasetçiler tarafından lisana getirildiği kadar kolay bir süreç olmadığını, bu yolla kısa vadede yurttaşları rahatlatacak bir sonuç alınmasının mümkün olmadığını söylüyor.
Düşünce kuruluşu Bruegel uzmanlarından Georg Zachmann da Avrupa elektrik piyasasında fiyatların büyük ölçüde doğalgaz güç santrali tarafından belirlendiğine dikkat çekerek “Talep düşük olduğunda rüzgar gücü yoluyla elde edilen daha ucuz elektrik ile bu talep karşılanabiliyor. Lakin artık yüksek maliyetli doğalgaz güç santralleri kullanılıyor. Fiyatları da bunlar belirliyor” dedi.
“Büyük türbülans” devrine mi girildi?
Bu ortada hava sıcaklıklarının önümüzdeki aylarda nasıl seyredeceği de Avrupa’daki krizin boyutunu belirleyecek en kıymetli etkenlerden.
Şayet bu kış çok soğuk geçerse, güç krizi korkulandan daha da büyük bir boyuta ulaşabilir, hayat pahalılılığı da tıpkı formda daha da artar.
Uzmanlar, yalnızca güç fiyatlarındaki artışın enflasyonu körüklemediğine, iklim değişikliği, yol açtığı kuraklığın da kıymetli bir faktör olduğuna, besin fiyatlarının yükselmesine yol açtığına işaret ediyor.
İklimin tesirleriyle ilgili araştırmalar yürüten Postdam Enstitüsü (PIK) Yöneticisi Johan Rockström, dünyanın “büyük türbülans” devrine girmiş olabileceğine işaret ediyor.
Rusya’nın Ukrayna işgali ile birlikte, fosil yakıtlarla ekonomik büyüme modelinin yerle bir olduğuna dikkat çeken bilim insanı Rockström, pak güç kaynaklarındaki yetersizliğin, Almanya üzere ülkeleri, kışın elektrik kesintileri riskiyle karşı karşıya getirdiğini kaydetti.
Tünelin sonunda ışık var mı?
İnsanlığın varlığını inançlı bir formda sürdürebilmesi için “Gezegensel Sınırlar” ismini taşıyan konsepti geliştiren Rockström, zahmetlerle dolu bir periyoda girildiği, bu devrin de onlarca yıl sürebileceği ikazında bulunarak “Ancak bu dönüşüm, insanlığın daha ucuz ve pak güç temin etmesini sağlayabilir” değerlendirmesini yaptı.
Bu yolla daha istikrarlı, daha adil paylaşımın olduğu bir tertibin inşa edilebileceğine vurgu yapan Rockström, “Birkaç otokratın elinde olmadığı için daha demokratik olacak, her ulusun hatta her hanenin kendi güç kaynağı olabilecek” diye konuştu.
Ancak İsveçli bilim insanı, bu maksada ulaşmak için başkanların fosil yakıtlara yatırım yapmaya son vermek üzere kuvvetli kararları almak zorunda olduklarını vurguladı.
Rockström, “Ben o periyoda (dönüşüm) girmiş olduğumuz kanaatindeyim zira besin, güç ve öbür pek çok hudutlu doğal kaynaklar konusunda duvara toslamaktayız” kelamlarıyla de bu değerlendirmesini tamamladı.
Reuters, dpa/ DA, HS
