Trafik ışıklarından ambulans ve polis aracı sirenlerine kadar kırmızı, dünyamızda her yerde bulunan bir renktir.
Uyarı işaretlerinde kırmızı rengin seçilmesi, kestirim ettiğiniz kadar kolay bir tercih değil. Bunun gerisinde, kırmızı rengin özel olması yatıyor.
Trafik sinyallerinden alarm zillerine, tren istasyonundaki muhafazaların kırmızı bayrağından, frene basıldığında bir aracın art lambalarına kadar, kırmızı her yerde karşımıza çıkıyor.
Kırmızıyı bu kadar özel yapan ne
Öncelikle kırmızı rengin, beyaz renkli ışık dalgalarının bölünmesi nedeniyle oluşan görünür ışık spektrumunun bir bileşeni olduğunu bilmemiz gerekiyor.
Bu ışık dalgalarının, dalga uzunluğu ismi verilen bir özelliği var. Işığın dalga teorisine nazaran, rastgele bir dalganın dalga uzunluğu (lambda: λ) , birbirini takip eden iki zirve (üst zirve noktası) yahut birbirini izleyen iki çukur (alt zirve noktası) ortasındaki aradır. Dalga uzunluğu, dalganın suratı ile frekansının çarpılmasıyla hesaplanır.
Kırmızı rengi özel yapan şey: Saçılma
Kırmızının bir tehlike yahut ikaz sinyali olarak neden seçildiğinin yanıtı, saçılma denen bir kavramda gizli.
Saçılma; ışığın toz, gaz molekülleri yahut su buharı üzere bir pürüze çarptığında düz yolundan sapması olgusudur. Işık demeti, ortamda bulunan parçacıklarla etkileşime girdikten sonra farklı istikametlere dağılır.
Rayleigh saçılması ismi verilen bu saçılma fenomenini açıklayan bir yasa vardır. Bu yasa, ışığın saçılmasının ışığın dalga uzunluğunun dördüncü kuvvetiyle aksi orantılı olduğunu belirtir.
Bir düşünün… Tehlike sinyalimizin yahut alarmlarımızın uzaktan görünmesini istiyor muyuz? Evet.
Bu nedenle, tehlike yahut alarm sinyalleri üzere dikkat çekmesi gereken tüm kıymetli sinyallerde, insanların haberdar olabilmesi ve aksiliklerin önüne geçilebilmesi için uzaktan görülebilecek bir renk kullanmalıdır.
Bu nedenle çok fazla dağılmayan ve insanların görünür aralığında olan ışığa gereksinimimiz var: Kırmızı renk.
Elektromanyetik spektrumdan, beşerler tarafından görülebilen aralığa ışığın “görünür aralığı” denir. Bu aralık mavi renkten (en düşük dalga uzunluğuna sahip) kırmızı renge (en yüksek dalga uzunluğuna sahip) kadar uzanır.
Kırmızı ışığın dalga uzunluğu yaklaşık 620-750 nm’dir. Saçılma Yasası, en uzun dalga uzunluğunun en az saçılacağını belirtir. Kırmızı, bu şartların her ikisini de karşılar.
İnsanların görünür aralığında olan kırmızı, birebir vakitte en yüksek dalga uzunluğuna sahiptir ve bu da onu en az dağılan renk yapar.
İnsanların görüşü; sis, yağmur ve duman üzere durumlardan etkilenebilir. Bu nedenle, tehlike yahut alarm sinyalleri, etrafın görüşü düşük olsa bile görünür durumda kalmalıdır.
Sinyalin daha büyük bir aralığa ulaşması için daha az saçılması gerekir. Bu nedenle, daha az saçılması ve sis, duman vb. ortamlardan kolaylıkla geçmesi için dalga uzunluğunun yüksek olması gerekir. İşte tam da bu yüzden kırmızı renk tercih edilir.
İnsan beyninde kırmızının yeri
Frontiers in Human Neuroscience mecmuasında yayınlanan değişik bir araştırma , kırmızı rengi duygusal bir bağlamda ele alıyor.
Motor yansılar, insan zihninin ve bedeninin her türlü ikaza verdiği reaksiyona deniyor. Yapılan çalışmada, bir motor cevaptan çabucak evvel yahut sırasında kırmızı rengin görülmesinin, karşılığın gücünü ve suratını arttırdığı tespit edildi.
Bununla birlikte, diğer bir çalışma, bir motor vazifeden evvel kırmızı rengi görmenin aslında motor reaksiyonları engellediğini buldu ve araştırmacılar bunun kaygının ortaya çıkması nedeniyle olduğunu öne sürüyor.
Dahası, kırmızı rengin his uyandıran özelliklere sahip olduğu görülüyor. Ateşin, kanın, öfkenin ve bazen de zehirli yahut tehlikeli hayvanların rengi olduğu için, beşerler kırmızıya olumsuz ve tehlikeli bakıyor.
Bu nedenle insan zihni, bu rengi gördüğünde çabucak devreye giriyor ve kendi kendini uyarıyor.
