2004 yılından beri Türkiye’de yaşayan ve süreksiz müdafaa statüsüne sahip olan 1997 doğumlu Muhammed Fevzi Akad isimli Suriyeli, 2018 yılında Yunanistan’a geçmeye çalışırken Meriç Irmağı yakınında jandarma tarafından yakalanmış ve iki gün sonra Suriye’ye hudut dışı edilmişti.
Davacı, hukuka ters bir halde Suriye’ye gönderildiğini, ayrıyeten Edirne’den Hatay’a kadar yaklaşık 20 saatlik otobüs seyahatini, hudut dışı edilecek öteki bir bireyle geçirdiğini belirtmişti.
AİHM, hukuk ihlali kararı aldı
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), iki mevzuda da Türk makamlarının hem Türk hukukunu hem de AB hukukunu ihlal ettiğine oy birliğiyle karar verdi.
12 bin 250 euroluk tazminat kararı
Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Kontratının (AİHS) üç başka unsurunu ihlal ettiği gerekçesiyle davacıya 9 bin 750 euro manevi ve 2 bin 500 euroluk masraf ve masrafları toplamda 12 bin 250 euro tazminat ödemeye mahkum edildi.
3. ve 13. unsura muhalif olduğu belirtildi
Mahkeme, kararında davacının zorla ve hukuk dışı bir biçimde Suriye’ye gönderilmesinin ve Edirne ile Hatay ortasındaki otobüs seyahatinde kelepçe uygulamasının “insanlık dışı ya da küçük düşürücü muameleyi” yasaklayan 3’üncü hususa alışılmamış olduğuna hükmetti.
Davacıya Suriye’ye gönderilme kararına karşı hukuken itiraz hakkı tanınmaması, AİHS’nin “etkili başvuru” hakkını düzenleyen 13’üncü hususuna, Meriç’te yakalanmasından Suriye’ye gönderilmesine kadar geçen iki günlük müddette özgürlük haklarının kısıtlanması da “kişi özgürlük ve güvenliği”ni düzenleyen 5’inci unsura alışılmamış bulundu.
Gönüllü dönüşler çerçevesinde Suriye’ye gönderildiği bildirilmişti
Türkiye savunmasında davacının istekli dönüşler çerçevesinde Suriye’ye gönderildiğini bildirmişti. Kelam konusu kişinin, Suriye’ye gönderildikten sonra tekrar Türkiye’ye giriş yaparak Türkiye üzerinden Almanya’ya gitmeyi başardığı ve daha evvel Almanya’ya kaçarak iltica hakkı kazanan ailesiyle birlikte Almanya’da yaşadığı belirtildi.
Jüri heyetinden yapılan karar açıklaması
Danimarkalı Yargıç Jon Fridrik Kjølbro başkanlığındaki 7 kişilik heyet heyeti tarafından yapılan karar açıklamasında, şu tabirler de yer aldı:
“Mahkeme, şahsın Suriye’ye gönderilmesine itiraz edememesi nedeniyle, 3. unsur ile irtibatlı olarak 13. hususun (etkili müracaat hakkı) ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, Türk makamlarının, başvuranın Suriye’ye zorla geri gönderilmesine itiraz etmek için Türk hukuku tarafından öngörülen hukuk yollarından yararlanma fırsatını reddettiğini kaydetmiştir. 5’inci hususun (Özgürlük ve güvenlik hakkı) ihlal edildiğine karar vermiştir. Mahkeme, başvuranın Meriç’te Yunanistan sonuna yakın bir yerde tutuklanmasından Suriye’ye gönderilmesine kadar geçen müddette özgürlüğünden yoksun bırakıldığını tespit etmiştir. Mahkeme, hudut dışı edilmek üzere olan bireylerin gözaltına alınmasıyla ilgili olarak iç hukukta öngörülen yasal teminatlara uyulmadığını kaydetmiştir.”
