ABD Lideri Joe Biden ve İsrail Başbakanı Yair Lapid’in temasları sonrasında imzaladıkları “Kudüs Bildirisi”ne İran damgasını vurdu. Bildiride ABD’nin İsrail’in güvenliği konusundaki güçlü taahhüdü bir sefer daha vurgulandı, Washington İran’ın nükleer silah geliştirmesini engellemek için “ulusal gücünün tüm ögelerini” kullanma taahhüdünde bulundu.
Bildirinin imzalanması sonrasında iki başkan basın toplantısı düzenledi. Lider olarak İsrail’e gerçekleştirdiği birinci ziyarette Biden, “İran’ın nükleer silah sahibi olmasına müsaade vermeyeceğiz” dedi.
İran’a karşı askeri güç kullanımı konusunda ise iki önder ortasındaki görüş ayrılığı dikkati çekti. İsrail Başbakanı Yair Lapid, İran’ın nükleer programının durdurulması için memleketler arası toplumun güç kullanımına hazır olması gerektiğini belirterek “Diplomasi İran’ı durduramaz. İran’ı durduracak tek şey, nükleer programlarını geliştirmeye devam ederlerse özgür dünyanın güç kullanacağını bilmeleridir. Onları durduracak tek yol, masaya inandırıcı bir askeri tehdit koymaktır” dedi.
“ABD sonsuza kadar beklemeyecek”
Biden ise İran’ın nükleer programı ile ilgili Tahran idaresiyle varılan, lakin selefi Donald Trump idaresinin tek taraflı olarak feshettiği muahedenin tekrar canlandırılması eforlarına vurgu yaptı. “Bu sonuca ulaşmak için en güzel yolun diplomasi olduğuna yönelik inancımı sürdürüyorum” diyen Biden, muahedenin geleceği konusunda hâlâ İran’ın cevabını beklediklerini söyledi ve “ABD sonsuza kadar beklemeyecek” dedi.
İran’ın nükleer silah üretimi ile nükleer muahede AB’nin de iştirakiyle 2015 yılında imzalanmış, 2018’de Trump idaresi mutabakattan tek taraflı olarak çekilmişti. İran’ın nükleer programının nükleer silah üretmesini engelleyecek formda kısıtlanmasını öngören mutabakat, karşılığında Tahran’a yönelik ekonomik yaptırımların basamaklı olarak kaldırılmasını gerektiriyordu. Trump idaresinin muahedeyi feshetmesi sonrasında mutabakattan kaynaklı yükümlülüklerinden etaplı olarak çekilmeye başlayan İran, mutabakata geri dönmek için kendisine yönelik yaptırımların kaldırılmasını talep ediyor.
Biden’dan “iki devletli çözüm” vurgusu
İran’ın nükleer silahlara sahip olmasının engellenmesini “İsrail, ABD ve dünyanın geri kalanı için hayati ehemmiyete sahip bir güvenlik meselesi” olarak nitelendiren Biden, İsrail’in bölgeye büsbütün entegre olmasının değerine de vurgu yaptı. İsrail, Trump idaresi periyodunda imzalanan “İbrahim Anlaşmaları” sonrasında çeşitli bölge ülkeleriyle bağları olağanlaştırma sürecine girmişti. Kudüs Bildirisinde ABD ayrıyeten İsrail ile savunma ve teknoloji alanındaki iş birliği taahhüdünü bir sefer daha yineledi, Ortadoğu’da iki devletli tahlil temelinde İsrail ile Filistinliler ortasında barış görüşmelerinin yine canlandırılmasından yana olduğunu söz etti.
Biden İsrail temaslarının akabinde Suudi Arabistan’ı ziyaret edecek.
AP,rtr/BK,EC
